Edimsel Koşullanma
Edimsel Koşullanma, Temel psikolojik davranış konularının öncelikli araştırma konularından olan edimsel koşullanma; öğrenme psikolojisi içinde değerlendirilir. Edimsel koşullanma kuramında açıklanmak istenen tekrarlanan davranışların alışkanlık haline gelmesidir. Edimsel koşullanma da davranışçının, olay karşısında ilk önce tepki verirken, daha sonraki karşılaşmalarda tepki davranışın beğenilip beğenilmemesine göre değişir, şöyle ki; davranışçının karşılaştığı olay sonucunu beğenir ise aynı olayın tekrarında davranışçı bu beğeniye göre olay olmasa bile olay varmış gibi kabul edip hareket edecektir.
Davranışçı sonucu beğenmez ise aynı olayın tekrarında her aşama tekrar kontrol edilmesi gerekir, yani davranış sonuçları beğeniye göre belirlenir.
Edimsel Koşullanma ile ilgili bilimsel kavramlar- Sönme; Günlük hayatın her aşamasında tekrarlanmayan davranışlar unutulur veya söner. Fakat edimsel koşullanma da davranışçı sürekli aktif olduğu için tekrarlanmaması halinde önceleri ani yüksek artış görülür. Bu durumu öğrenme psikolojisinde "Sönme Patlaması" denir.
- Alışma; Davranışçı için aynı alışılagelmiş hareketler kullanıldığında davranışsal tepkilerin azaldığı gözlenmiştir. Bu durumda pekiştirgeçlerin değiştirilmesi gerekir.
- Kendiliğinden tekrar hatırlanma (Geri gelme); Kısa süre önce sönmüş olan tepkinin koşulların ortaya çıkardığı melankolik durumlar sonucu tekrar hatırlanmasıdır.
Bu durum sönmenin aslında hiç bitmediği, kısa hatırlatma ile tekrar kendini hissettirdiğidir. Kendiliğinden hatırlanan duygular sönmeye karşı zayıf yapılıdır. Örnek; cep telefonunun ders çalışmasına engel olduğu için babası tarafından AB'ye yasaklanmış fakat bir süre cep telefonu kullanmayan AB farkında olmadan tekrar cep telefonu kullanmaya başlamıştır.
- Genel Hatırlatma (Genelleme); Tepki, uyarı ve öğrenme genellemesi alt başlıkları adlandırılır. Uyarı genellemesi benzer uyarıcılara aynı tepkinin verilmesidir. Örnek; bir erkeğin arkasından baktığı kadını, evlilik yıl dönümünde aldığı elbiseye benzer elbiseyi giyen kadını kendi eşi zannetmesi. Tepki genellemesinde; aynı uyarı durumlarına farklı tepkilerin verilmesidir. Örnek; aynı olayın her tekrarında uyarının derecesinin artırılması ilkesine dayanır. Öğrenme genellemesinde ise; tepkisel davranışın genel kabul edilip her durum için aynı tepkiyi göstermesi ilkesine dayanır.
- Seçicilik, ayırt edicilik; Davranış karşısında oluşan tepkinin sadece belli durumlar karşısında ortaya çıkmasıdır. Genel tepkinin tersidir, belli davranışlar dışında tepki ortaya çıkmaz. Örneğin sigara içmeyen kişi, sigara içmediğini herkese söylemektedir, herkes de bu davranışı alkışlamaktadır, fakat sigarayı bıraktığı için bir kişi eleştirmektedir, bu durumda sadece eleştiri yapan kişinin yanına geldiğinde sigarayı bıraktığını söylememektedir.
- Kademeli, basamaklı yaklaşım; Öğretilmek istenen davranışın alışkanlık halini alması için davranışsal hareketlerin küçük basamak ve aşamalara bölerek öğretilmesi ilkesine dayanır. Bu ilke de her öğrenme basamağında pekiştireçler kullanılarak daha etkin ve sağlam alışkanlık kazanılmasına çalışılır. Öğrenilen her basamaktan sonra üst basamağa geçilir. Özellikle sirkler de çalıştırılan hayvanların eğitiminde kullanılan bu yöntem de örneğin; bir ayağını kaldırdığında yemek verilen fil iki ayağını birden kaldırdığında daha fazla yemek verilmesi buna örnektir. Her basamak başarı ile geçildiğinde daha fazla yiyecek ile pekiştirilir.
- Bağlantılı yaklaşım; Davranış karşısında oluşan tepkisel yaklaşımların her basamağının kendinden sonra gelen tepkiyi ayırt edici görevi üstlenmesi yani her basamak kendi başına olmalı ve her basamak için ayrı uyarı pekiştirgeçi kullanılmalı.
19.01.2024 12:20:49
Edimsel Koşullanma ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
0 Yorum Yapılmış "Edimsel Koşullanma"
Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin
|
|
