Eleştiri

Eleştirilen bir sanat eseri başata konusu olmak üzere üslubu, dili, kahramanları, tekniği, gözlem sonucu değerlendirmelidir. Eleştirilen bir sanat eserinin kimin tarafından ve zaman, çevrede ve hangi şartlar altında yazıldığı benzerleriyle karşılaştırılmalıdır. Eğer bir sanat değil de sanatçı eleştiriliyorsa sanatçının hataları, orijinal yanları belirtilir. Eleştirmen, eleştirmiş olduğu eserin gerçek değerini, güçlü ve zayıf yanlarını, özünü ve önemini belirtir. Bir kişinin eleştirisini eleştirmen olmayabilir ama eleştiri türünün bütün özelliklerini çok iyi bilmelidir.

İzlenimsel (Empresyonist) eleştiri: Edebi eserlerin okuyucuyu bırakmış olduğu etkilerden, izlenimlerden yola çıkarak eleştirilere 'izlenimci eleştiri' denir. İlkelerini ünlü Fransız edebiyatçı Anatole France (Anatol Frans) belirlemiştir. Eleştirmenin bir eseri kendi zevk, algılama, değer ölçütlerini göz önüne alarak incelediği bir eleştiri türüdür. Bu tür eleştirilerde öznel ve kişisel yargılar ön plandadır.

Nesnel (Bilimsel) eleştiri: Edebi eserlerin yapı ve üslupları üzerinde tarafsız olarak yapılan eleştirilere 'bilimsel eleştiri' denir. Bu eleştiri türünde ise her eserin değerlendirilmesinde kullanılabilecek ölçütler yer almaktadır. Eleştirmen, kişisel yargılara varmaktan kaçınmaya çalışır.

Dünya edebiyatında eleştiriyi kişiden kişiye bir zevkin sonucu olmaktan kurtarmak, belli prensiplere göre değerlendirmek gerektiği fikri 19. Yüzyıldan itibaren başlamıştır. Eleştiri özellikle de edebiyat akımları döneminde karakteristik niteliğini kazanmıştır. Avrupa'da eleştiri türü Bojelau, Sainte Beuve, Hippolyte Taine, Brunetiere, Jules Lamaitre, Anatole France, Remyde Gourmont, Gustave Lanson, Lessing, Hazlitt, Cariyle, Ruskun ve Belinski gibi sanatçılar bilinir.

Türk edebiyatında eleştiri türü olarak fıkra, makale, sohbet ve deneme gibi eleştiriler ile olmuştur. Namık Kemal Recaizade Mahmut Ekrem, eleştiri türünün sınırlarını genişleten yazardır. Türk edebiyatında ilk eleştiri türü ise Namık Kemal'in 'Lisan-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir' adlı yazısıdır. İlk eleştiri ise yine Namık Kemal'in ve Ziya Paşanın 'Harabat' şiir antolojisini eleştirmiş olduğu eseri'Tahrib-i Harabat'dır. Eserleriyle Türk Edebiyatında eleştiri türünde Hüseyin Cahid, Cenap Şahabeddin, Ali Canip, Yakub Kadri, Nurullah Ataç, Ahmet Hamdi Tanpınar, Mehmet Kaplan, Cemil Meriç, Vedat Günyol, Tahir Alangu, Asım Bezirci, Rauf Mutluay, Metin And, Özdemir Nutku öne çıkan kişilerdir.

Eleştiri doğrudan kaleme alınmaz. Eleştirici, yaratıcı sanatlarının arasında yer almaz. Eleştirinin konusu sanattır. Eleştiri, edebi esere veya başka sanatlara bağlı bir türdür. Edebi bir eserin konusu bütün maddi ve manevi varlığı ile yazar, çevresi ve kâinattır.

Eleştiri Yorumları
		Kırmızı sayı	Yorumu Gönder >>