Edimsel Koşullanma Nedir?

Edimsel Koşullanma

Edimsel Koşullanma, Temel psikolojik davranış konularının öncelikli araştırma konularından olan edimsel koşullanma; öğrenme psikolojisi içinde değerlendirilir. Edimsel koşullanma kuramında açıklanmak istenen tekrarlanan davranışların alışkanlık haline gelmesidir. Edimsel koşullanma da davranışçının, olay karşısında ilk önce tepki verirken, daha sonraki karşılaşmalarda tepki davranışın beğenilip beğenilmemesine göre değişir, şöyle ki; davranışçının karşılaştığı olay sonucunu beğenir ise aynı olayın tekrarında davranışçı bu beğeniye göre olay olmasa bile olay varmış gibi kabul edip hareket edecektir. Davranışçı sonucu beğenmez ise aynı olayın tekrarında her aşama tekrar kontrol edilmesi gerekir, yani davranış sonuçları beğeniye göre belirlenir.

Edimsel Koşullanma ile ilgili bilimsel kavramlar

Sönme; Günlük hayatın her aşamasında tekrarlanmayan davranışlar unutulur veya söner. Fakat edimsel koşullanma da davranışçı sürekli aktif olduğu için tekrarlanmaması halinde önceleri ani yüksek artış görülür. Bu durumu öğrenme psikolojisinde "Sönme Patlaması" denir.

Alışma; Davranışçı için aynı alışılagelmiş hareketler kullanıldığında davranışsal tepkilerin azaldığı gözlenmiştir. Bu durumda pekiştirgeçlerin değiştirilmesi gerekir.

Kendiliğinden tekrar hatırlanma (Geri gelme); Kısa süre önce sönmüş olan tepkinin koşulların ortaya çıkardığı melankolik durumlar sonucu tekrar hatırlanmasıdır. Bu durum sönmenin aslında hiç bitmediği, kısa hatırlatma ile tekrar kendini hissettirdiğidir. Kendiliğinden hatırlanan duygular sönmeye karşı zayıf yapılıdır. Örnek; cep telefonunun ders çalışmasına engel olduğu için babası tarafından AB'ye yasaklanmış fakat bir süre cep telefonu kullanmayan AB farkında olmadan tekrar cep telefonu kullanmaya başlamıştır.
Genel Hatırlatma (Genelleme); Tepki, uyarı ve öğrenme genellemesi alt başlıkları adlandırılır. Uyarı genellemesi benzer uyarıcılara aynı tepkinin verilmesidir. Örnek; bir erkeğin arkasından baktığı kadını, evlilik yıl dönümünde aldığı elbiseye benzer elbiseyi giyen kadını kendi eşi zannetmesi. Tepki genellemesinde; aynı uyarı durumlarına farklı tepkilerin verilmesidir. Örnek; aynı olayın her tekrarında uyarının derecesinin artırılması ilkesine dayanır. Öğrenme genellemesinde ise; tepkisel davranışın genel kabul edilip her durum için aynı tepkiyi göstermesi ilkesine dayanır.
Seçicilik, ayırt edicilik; Davranış karşısında oluşan tepkinin sadece belli durumlar karşısında ortaya çıkmasıdır. Genel tepkinin tersidir, belli davranışlar dışında tepki ortaya çıkmaz. Örneğin sigara içmeyen kişi, sigara içmediğini herkese söylemektedir, herkes de bu davranışı alkışlamaktadır, fakat sigarayı bıraktığı için bir kişi eleştirmektedir, bu durumda sadece eleştiri yapan kişinin yanına geldiğinde sigarayı bıraktığını söylememektedir.
Kademeli, basamaklı yaklaşım; Öğretilmek istenen davranışın alışkanlık halini alması için davranışsal hareketlerin küçük basamak ve aşamalara bölerek öğretilmesi ilkesine dayanır. Bu ilke de her öğrenme basamağında pekiştireçler kullanılarak daha etkin ve sağlam alışkanlık kazanılmasına çalışılır. Öğrenilen her basamaktan sonra üst basamağa geçilir. Özellikle sirkler de çalıştırılan hayvanların eğitiminde kullanılan bu yöntem de örneğin; bir ayağını kaldırdığında yemek verilen fil iki ayağını birden kaldırdığında daha fazla yemek verilmesi buna örnektir. Her basamak başarı ile geçildiğinde daha fazla yiyecek ile pekiştirilir.
Bağlantılı yaklaşım; Davranış karşısında oluşan tepkisel yaklaşımların her basamağının kendinden sonra gelen tepkiyi ayırt edici görevi üstlenmesi yani her basamak kendi başına olmalı ve her basamak için ayrı uyarı pekiştirgeçi kullanılmalı.

Son Güncelleme : 19.01.2024 12:20:49

Edimsel Koşullanma ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.

Pedofoli

Pedofoli, Son zamanlarda oldukça sık duyduğumuz yetişkin bir bireyin çocuklara yönelik cinsel arzu halk dilinde sübyancılık ve sapıklık demektir. Sorunlu bir çocukluk yaşayan ve özgüveni düşük kişilerde daha sık görülür psikoseksüel bir hastalıktır. ...

Ayak Fetişizm

Ayak fetişizm, Fetiş kutsal sayılan ya da şans getirdiğine inanılan varlık anlamına gelmektedir. Bu kimi zaman nesne ya da aksesuar olarak kullanılırken; kimi zaman bedenin herhangi bir bölümünde bulunur. Ayrıca ilgi alanına giren şey bazen elbise ba...

Hipopituitarizm

Hipopituitarizm hastalığı, insanlarda hipofiz bezlerinde meydana gelen problemler nedeniyle oluşan bir hastalıktır. Aslında bu hastalığa direk olarak hipofiz bezi yetmezliği diyebiliriz. Sağlıklı insanlarda hipofiz bezleri, vücutta kullanılan hormonl...

Ani Sinirlenme

Ani Sinirlenme, Ani sinirlenme insanın elinde olmayan sebepsiz yere olan bir durumdur. Bir anda gelişen ani sinirle vücuttaki adrenalin yükselir ve bu durum hastanın o anki halinin stresli olduğunu gösterir. Kişinin aniden nabız artışlarında hızlanma...

Halüsinasyon

Halüsinasyon, diğer bir adıyla varsanı, gerçek hayatta var olmayan ancak kişilerin duyu organlarının herhangi biriyle algıladığını zannettiği durumların adıdır ve halüsinasyonlara genellikle sinirsel ya da ruhsal hastalıkları olan kişilerde rastlanır...

Transseksüel

Transseksüel, kendini karşı cinse ait hissetme, karşı cinse benzeme eğilimi taşıyan kişilere transseksüel denir. Hem erkek hem de kadınlar için geçerli olan transseksüellik, daha çok ruhsal eğilimler için belirleyicidir. Kişi davranışlarından çok iç ...

Kendi Kendine Konuşma

Kendi kendine konuşma, günümüz toplumumuzda direk olarak bir hastalık olarak görülmektedir. İnsanlar böyle bir insanı gördükleri zaman bu kişiye deli gözüyle bakarlar. Aslında her kendi kendine konuşan kişi hasta değildir. İnsanlarda bu rahatsızlığın...

İntihar

İntihar, insanın kendi öz benliği içinde, üstbenlik ile çatışması sonucunda oluşan kaygının eyleme dönüşmesidir. Eski çağlardan beri kendine zarar veren insanlar var olmasına rağmen, intihar sözcüğü 18. Yüzyıldan sonra kullanılmaya başlanmıştır. Kısa...

Kendine Zarar Verme

Kendine Zarar Verme, İnsanların kendilerine zarar verme eylemleri demek kendi bedenlerine ciddi hasarlar vererek ve vücudunun belirli yerlerine zarar vererek yaralaması durumu olarak tanımlanır. Özellikle çocuklarda girdikleri yeni ortamda uyum probl...

Psikotik Depresyon

Psikotik depresyon özellikli bunalım, psikolojik bir rahatsızlıktır. Rahatsızlığın ilerleyen safhalarında depresif tabloda psikotik özellikler de görülebilir. Bu psikolojik belirtiler sanrı (Hezeyan) ve varsanı (Halisinasyon) lardır. Bu psikotik beli...

Akut Şizofreni

Akut Şizofreni, Şizofreni Türkçeye Yunanca olarak şizo (Schizein) ve akıl anlamına gelen frenos (Phren) kelimesinden gelir. Ayrık veya bölünmüş anlamına da gelmektedir. Bu rahatsızlıkta hastanın ayna anda iki farklı gerçeklilik içerisinde yaşıyor olm...

Fetişizm

Fetişizm, Kişinin normal insanlara göre cinsellik duygusu uyandırmayan birtakım nesnelere ilgi duyması ve bu ilgiyi saplantı haline getirmesi olarak tanımlanan ve bir davranış bozukluğu olan fetişizmin, genellikle erkeklerde olduğu bilinmektedir. Fet...