Paranoid şizofreninin başlıca belirtileri nelerdir?

Paranoid şizofreni, şizofreninin bir alt tipidir ve temel olarak sanrılar (hezeyanlar) ile işitsel halüsinasyonların hakim olduğu bir tablo ile karakterizedir. Diğer şizofreni alt tiplerine kıyasla, dezorganize konuşma, dezorganize davranış veya donuk/düz duygulanım gibi negatif belirtiler daha az ön planda olabilir. Paranoid şizofreni tanısı alan bireyler genellikle dış görünüşlerine ve sosyal işlevselliklerine diğer alt tiplere göre daha fazla özen gösterirler, bu da erken teşhisi zorlaştırabilir.

Paranoid Şizofreninin Başlıca Belirtileri

Belirtiler genellikle "pozitif belirtiler" (normal işlevlere eklenen anormal deneyimler) olarak gruplanır. Başlıca belirtiler şunlardır:

• Sanrılar (Hezeyanlar): Gerçeklikle uyuşmayan, dışarıdan gelen mantıklı argümanlarla değiştirilemeyen sabit inançlardır. Paranoid şizofrenide en yaygın olanları:
  • Zulüm Sanrıları: Kişinin kendisine kötülük yapılmak istendiğine, takip edildiğine, izlendiğine, zehirleneceğine veya komplo kurulduğuna dair derin ve yersiz inancıdır. Bu, en karakteristik belirtidir.
  • Büyüklük Sanrıları (Grandiyöz Sanrılar): Kişinin olağanüstü güçleri, yetenekleri olduğuna, çok önemli biri (örn. bir peygamber, kral veya dünyayı kurtaracak kişi) olduğuna dair inancıdır.
  • Kıskançlık Sanrıları: Partnerinin kendisini aldattığına dair patolojik ve kanıtsız inançtır.
  • Referans Fikirleri: Gazete, televizyon veya çevredeki insanların davranışlarının kendisiyle özel ve gizli bir şekilde ilgili olduğuna inanmaktır. (Örn: Haber spikerinin doğrudan ona mesaj verdiğini düşünmek).
• İşitsel Halüsinasyonlar: Olmayan sesler duymaktır. Bu sesler genellikle:
  • Kişiyi eleştiren, aşağılayan, tehdit eden veya emirler veren bir içerikte olur.
  • Bazen kişi kafasının içinde sürekli bir diyalog veya tartışma duyabilir.
  • Sesler, sanrıların içeriğiyle uyumlu olabilir (örn., zulüm sanrısı olan bir kişi, "seni öldüreceğiz" şeklinde sesler duyabilir).
• Şüphecilik ve Güvensizlik: Sanrıların bir sonucu olarak, kişi etrafındaki herkese (aile üyeleri, arkadaşlar, doktorlar, komşular) karşı aşırı derecede şüpheci ve güvensiz bir tutum geliştirir. En yakınlarından bile kendisine zarar vermek istediklerini düşünebilir.
• Öfke, Kaygı ve İçe Kapanma: Sürekli bir tehdit altında olduğunu hissetmek, kişide yoğun bir kaygı, sinirlilik ve öfke hali yaratır. Bu durum, kendini savunma amacıyla saldırgan davranışlara yol açabilir (ancak bu her zaman görülmez). Aynı zamanda, güvende hissetmediği için sosyal ilişkilerden çekilme ve içe kapanma sık görülür.

Daha Az Görülen veya Görülmeyen Belirtiler

Paranoid şizofrenide, diğer şizofreni türlerinde yaygın olan aşağıdaki belirtiler genellikle belirgin değildir veya yoktur:

• Dezorganize (dağınık ve anlamsız) konuşma
• Dezorganize veya katatonik (hareketsiz, donuk) davranış
• Düz veya donuk duygulanım (Duygularını ifade edememe)
• Avolisyon (İsteksizlik, günlük işleri yapma motivasyonunun kaybı)

Önemli Uyarı

Bu belirtileri gösteren bir kişi için teşhis koymak sadece bir sağlık uzmanının (psikiyatrist) görevidir. Belirtiler kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi (ilaç ve psikoterapi) ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve kişinin yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir. Eğer siz veya bir yakınınız bu tür belirtiler gösteriyorsa, en kısa sürede bir psikiyatri uzmanına başvurmanız hayati önem taşır.